Afgelopen zomer tijdens het festivalseizoen kreeg de acute Brabantse zorgketen diverse malen te maken met ernstige drugsintoxicaties. Het onderwerp vond op verschillende momenten zijn weg naar de regionale en landelijke media. Terugblikkend op de festivalzomer organiseerde NAZB deze laatste themabijeenkomst van 2023. Binnen drie weken waren de 220 plekken vergeven; het thema leeft onder ketenpartners.
In een tjokvolle aula van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis doet Liesbeth de Vos, SEH-arts in het ETZ en medisch coördinator bij NAZB, de aftrap. “Als een zorgprofessional een dergelijke casus meemaakt, geeft dat veel impact. Het betreft meestal jonge, gezonde mensen. Belangrijk om daarom eens in te zoomen op de ketensamenwerking bij drugsintoxicaties, waarbij naast de acute zorgpartners ook vanuit GHOR en gemeenten aandacht is voor dit thema.”
Festivalbeleving en drugsgebruik
De eerste spreker van de avond is Marcel Grooten, docent aan Breda University of Applied Sciences. Hij neemt de aanwezigen mee in de bezoekersbeleving van een festival. Wanneer is een festivalbezoek voor een bezoeker geslaagd en in hoeverre is middelengebruik van invloed op hun beleving?
Marcel hield een studie onder studenten en zijn netwerk naar welke factoren bepalend zijn voor die beleving. Voorlopige conclusies uit zijn onderzoek wijzen erop dat mensen die drugs gebruiken het festival bestempelen als een leukere tijd, het sociale aspect is belangrijker dan de muziekperformance en dat de beleving van een festival een golfbeweging volgt.
Oververhitting
Tijdens de thema-avond komt een impactvolle casus van afgelopen festivalzomer aan bod. Het is een warme zomerdag in juli. Een jongen van 24 jaar oud maakt op het festivalterrein van de Beekse Bergen een angstige en onrustige indruk. Hij wordt opgevangen en naar de eerste hulppost gebracht van Event Medical Services (EMS), een organisatie die professionele medische hulpverlening verzorgt bij evenementen, waar op dat moment 41 zorgprofessionals aan het werk zijn. De lichaamstemperatuur van de jongen is extreem hoog (42 graden). Snel wordt duidelijk dat er sprake is van een opwindingsdelier door middelengebruik waarbij de zorgprofessionals alle mogelijke maatregelen treffen om hem te koelen. In de tussentijd wordt het ambulanceteam opgeroepen.
Het vervolg van de opvang wordt toegelicht door ambulanceverpleegkundige Frank Deelen en ambulancechauffeur Ger Gommers. Het doel was om zo snel mogelijk de patiënt over te dragen aan het ziekenhuis. Frank: “In mijn werk maak ik zulke casussen niet vaak mee. Toch voelde ik intuïtief meteen aan dat het foute boel was. In dit soort situaties hebben we als ambulanceteam heel weinig informatie; je weet niet wat die jongen voor drugs gebruikt heeft of wat eraan vooraf is gegaan. Je ziet de symptomen van oververhitting en daar moet je mee dealen. Het beste medicijn dat wij op dat moment konden geven, was diesel.”
Multi-orgaanfalen
Binnen vier minuten komt het ambulanceteam aan in het ziekenhuis. Marion Schaap, SEH-arts in het ETZ, vertelt hoe de eerste opvang op de spoedeisende hulp is verlopen. Het is een drukke nachtdienst. Marion maakt al op uit de hotline dat de patiënt die is binnengebracht heel erg ziek is. De jongen wordt op de reanimatiekamer overgedragen door het ambulanceteam. Bijna drie kwartier is het SEH-team bezig met reanimeren en koelen. De lichaamstemperatuur zakt uiteindelijk naar 38,5 graden, maar de jongen blijft zeer instabiel en wordt overgebracht naar de intensive care (IC).
Peter Bijlstra, intensivist in het ETZ, vertelt hoe het verder gaat op de IC. “Er zijn van die casussen die je hele loopbaan je bijblijven, en deze was er eentje. We wisten al bij binnenkomst op de IC dat de jongen er slecht aan toe was. Alle vitale parameters gaven een slechte prognose aan. Maar hij is jong en gezond, dus je haalt alles uit de kast.” Toch mochten alle interventies van het IC-team niet baten; drie dagen later overlijdt de jongen aan multi-orgaanfalen. “Deze casus had een grote impact op de ouders, op het IC-team en op mezelf.”
Risico’s van gebruik
Als laatste sprekers is het de beurt aan Ruben van Beek en Lonja Schürmann van het Trimbos-instituut. Binnen Trimbos vindt onderzoek, monitoring, voorlichting en (beleids)advies plaats op het gebied van middelengebruik (alcohol, drugs en tabak), mentale gezondheid en zorg en participatie. Ruben gaat in zijn presentatie in op hoeveel mensen drugs gebruiken, motieven voor middelengebruik en welke factoren set en setting hebben op gebruik. In het bijzonder zoomt hij in op XTC-gebruikers. Ongeveer 550 duizend mensen geven aan ten minste één keer in 2022 XTC te hebben gebruikt.
Lonja geeft tot slot in zijn presentatie een uiteenzetting van de Monitor Drugs Incidenten en gaat daarbij specifiek in op MDMA/XTC-gebruik en de mogelijke gevaren. Hoewel het merendeel van de intoxicaties lichte klachten betreft, is er altijd een risico gebonden aan het drugsgebruik met een fatale afloop.
Grote impact
Dat het treffen van alle voorbereidende maatregelen in de acute zorgketen om risico’s van drugsgebruik op fatale afloop te voorkomen, niet altijd afdoende zijn, wordt helder na deze themabijeenkomst. “Deze pilletjes zijn geen smarties”, zoals Marion treffend aangeeft. En hoewel het meestal goed gaat, kan ook slechts één XTC-pil zorgen voor een fatale afloop. Dat de casussen impact hebben op het medisch personeel, is duidelijk geworden na deze avond. Want het gevoel ‘dit had niet hoeven te gebeuren’, is iets dat blijft hangen. “Het is belangrijk om daar met elkaar oog voor te houden”, besluit Liesbeth.