'Waar werk jij? En welk werk doe je?' Met deze vragen opent dagvoorzitter Mohammed Terwis de ketenavond. Mohammed, trainingsacteur bij onder andere Pharos, en Liesbeth de Vos, SEH-arts ETZ, nemen de bijna 100 aanwezige zorgverleners mee in uitdagende casussen. Het voorstelrondje leidt al tot enige hilariteit en inzichten, want is wel voor iedereen helder wat bijvoorbeeld een physician assistent doet? 'Als je wortels liggen in een ander land of andere cultuur, bepaalt dat ook welke verwachtingen je hebt van de zorg en diens zorgverleners. Daar gaan we het vanavond met elkaar over hebben.'
Zorg komt te laat
De avond start serieus, als de genodigden een geluidsfragment van een 112-melding te horen krijgen. Op het fragment is de taalbarrière te horen. Als de ambulance eenmaal ter plaatse is, wordt al vrijwel meteen duidelijk dat de patiënt in levensgevaar is. Helaas is het te laat; de vrouw, 44 jaar oud, overlijdt in het ziekenhuis aan ernstige levercirrose. Jasper van der Velden, verpleegkundig specialist bij GGD Brabant-Zuidoost, geeft een toelichting op de casus. 'Soms weten mensen met een migratieachtergrond de weg naar de zorg niet goed te vinden, en dan zijn we simpelweg te laat.'
Gezondheid EU-migranten en expats onder druk
Wieke Waanders, socioloog bij GGD Brabant-Zuidoost, geeft inzicht in de groeiende groep EU-migranten en expats in Nederland. "Het aantal is verviervoudigd," vertelt ze. De helft van deze groep blijft langer dan vijf jaar, maar liefst 50 procent ervaart na settelen in Nederland een verslechtering van de gezondheid. Mentale problemen komen veel voor, niet alleen bij expats zelf, maar ook bij hun familieleden. Wieke: 'Voor migranten en expats is alles nieuw: een andere taal, werkdruk, nog geen sociaal netwerk met als gevolg soms eenzaamheid.
Allemaal nemen ze hun eigen ervaringen, cultuur, geschiedenis én hun eigen zorgsysteem mee. Ben als zorgverlener hiervan bewust en stel jezelf de vraag: hoe kan ik hier als zorgverlener mee omgaan en begrip voor hebben? Want je neemt altijd je eigen 'bril' mee.'
Wieke geeft de zorgverleners nog enkele praktische tips:
- Wees je bewust van drempels en extra stress in acute situaties.
- Benoem de verschillen in gezondheidsculturen en focus op vertrouwen dat goed voor de patiënt wordt gezorgd.
- Werk samen met voorlichtingsorganisaties zoals Pharos.
Casussen met herkenbare dilemma’s
Hoe ga je als zorgverlener in de acute zorgketen om met migratieachtergronden en taalbarrières van je patiënten? Hoe kweken we meer begrip en verbeteren we de communicatie richting de patiënt? Die vragen behandelden aan de hand van casuïstiek in combinatie met acteren: Mohammed speelt als acteur het scenario van de casus na volgens de wijze waarop de zorgverleners in deze situatie acteerden.
Wat heeft de patiënt écht nodig?
De eerste casus betreft een 47-jarige man die de huisartsenspoedpost (HASP) belt met ernstige rugklachten. Hij begrijpt niet waarom een MRI vijf weken op zich laat wachten en verwacht op stel en sprong een oplossing van de triagist. De zaal denkt mee: Hoe help je iemand die geen begrip heeft voor het zorgsysteem en acute hulp eist? Hoe ga je het gesprek aan met de patiënt en kweek je wederzijds begrip? Kasper Mees, kaderarts spoedzorg, licht de casus toe: 'Zoals je begrijpt, het knelt hier. De patiënt heeft pijn en wil nu hulp.'
De wachttijd voor de MRI en vervolgzorg in de tweede lijn is lang. De patiënt vindt dat er gezien deze situatie meer haast gemaakt moet worden en richt zich tot de HASP uit nood. Maar de HASP vindt de vraag van de patiënt geen acuut probleem en staat met lege handen, want kan ook het proces van het krijgen van een MRI-scan niet versnellen. Kaspar: 'Het gaat vaak niet om de vraag "wat heb je nodig", maar om "wat heb je écht nodig".'
Wat is goede zorg?
Na de pauze brengt Marion Schaap, SEH-arts ETZ, een tweede casus in van een ernstig zieke man met Parkinson. Hij wordt geweldig verzorgd door zijn Marokkaanse familie. Tijdens een verstikkingsmoment op de SEH weigerde de familie sedatie om religieuze redenen. Marion: 'Ik had een intern conflict, want vanuit mijn zorgverlenershart zou ik sedatieve zorg willen geven aan deze patiënt. Dat staat voor mij voor goede zorg, maar: wat is dat, goede zorg? Hoe deze gehele familie zich om de patiënt bekommerde, wij hadden het in het ziekenhuis nooit zo goed kunnen doen.'
Reflectie en afsluiting
De ketenavond benadrukt het belang van begrip en samenwerking in de zorg, juist wanneer culturele verschillen en taalbarrières voor uitdagingen zorgen. Door open te blijven staan voor andere perspectieven en praktische handvatten te gebruiken, kunnen zorgverleners bijdragen aan passende en mensgerichte zorg voor iedereen, vanuit een breed kader dat alle verschillende culturele uitgangspunten insluit. 'Uiteindelijk gaat het erom dat we elkaar en elkaars emoties, gedachten en gedragingen horen, zien en begrijpen, zodat we samen het beste voor de patiënt kunnen bereiken,' was de kernboodschap van de avond.